مهارت ارتباط کلامی چیست؟ بارها از روابط مؤثر و شیوههای ارتباطی از زوایای مختلف گفته و شنیدهایم. گریزی از یادگیری این مهارت وجود ندارد چرا که زندگی افراد با ارتباطات آمیخته است. ارتباط با نزدیکترین افراد یا آشنایی با آدمهای جدید هریک از قوانینی پیروی میکند که دانستنش به بهبود سطح کیفی زندگی کمک میکند. انسانها با استفاده از ابزارهای مختلف وارد ارتباط میشوند. طبق تحقیقات انتقال پیام، 35% از راه ارتباط کلامی و 65% ارتباط غیرکلامی است. تأثیر پیام، 7% به صورت کلامی (کلمه و زبان)، 38 % تن صدا و لحن آن و 55% به صورت غیرکلامی (زبان بدن) انتقال مییابد. در این مقاله به بررسی چارچوبهای مهارتهای ارتباط کلامی میان فردی میپردازیم.
مهارت ارتباط کلامی
مهارتهای ارتباط کلامی از جمله مهمترین مهارتهای ارتباطی هستند که آنها را برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران نیاز دارید. ارتباط کلامی و صحبت کردن ابزاری هستند که بیشتر افراد از آن استفاده میکنند؛ اما آیا همه در انتقال صحیح پیام خود و یا تأثیر گذاری بر مخاطب موفق هستند؟ ارتباط کلامی مهارتی است که نیاز به آموزش و تمرین دارد و حرفهای شدن در آن، به شما کمک میکند تا کیفیت روابط خود را بهبود ببخشید و علاوهبر آن تبدیل به شخصیتی کاریزماتیک بشوید. بنابراین لازم است در کنار دیگر مهارتهای ارتباطی، ارتباط کلامی را نیز در خود پرورش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مهارت های ارتباطی کلیک کنید.
مهارت ارتباط کلامی و قالبهای زبانی
ما با استفاده از قالبهای متفاوت زبانی وارد مصاحبت و ارتباط کلامی با دیگری میشویم. شاید به این کمتر توجه کرده باشید که قالبهای زبانی و بیانی که استفاده میکنید به دلیل ظرفیتهای معنایی که دارند میتوانند در ساخت رابطه میان فردی مؤثر تسهیل گر باشند. مثلا گاهی از قالب سوالی استفاده میکنید ولی در حقیقت دارید درخواست میکنید؛ مثل این که میپرسید: دیگر در ظرف سیب نیست؟ اما این سوال در مفهوم ضمنی خود درخواست سیب است. انواع قالبهای زبانی به شرح زیر است:
_ امری: پنجره را ببند.
_ مؤدبانه: لطفاً پنجره راببندید.
_ درخواستی پرسشی: میشه پنجره را ببندی؟
_ پرسشی: میخوای پنجره باز باشه؟
_غیر مستقیم: نمیدانم کی پنجره را باز گذاشته؛ اینجا چقدر سرده
مراحل مهارت ارتباط کلامی
ارتباط کلامی دارای مراحل خاصی است که شناخت این مراحل به فرد کمک میکند تا برای برقراری ارتباط مؤثر و موفق، به بهبود مهارتهای کلامی بپردازد:
مرحله آغازین ارتباط کلامی
تماس چشمی: تماس چشمی از مهمترین مهارتهای ارتباطی است که تأثیر زیادی بر مخاطب میگذارد. با یک تبسم یا لبخند ملایم به دیگری تماس چشمی بگیرید. برای کسب اطلاع بیشتر از ارتباط چشمی کلیک کنید.
سؤال کردن: با یک سؤال ساده شروع کنید. این سوال مرتبط به چیزی باشد که دغدغه مخاطب است. شما با توجه به نوع پوشش یا عملکردی که مخاطب در آن موقعیت دارد میتوانید به بخشی از علاقه مندیهای او دسترسی پیدا کنید مثل این که او مشغول نگاه کردن به کتابهایی فروشی کنار خیابان باشد شما در مورد فلان کتاب حاضر در آنجا میتوانید سوال بپرسید.
خود افشایی: در مورد خودتان بگویید؛ این خودافشایی به منظور بیان یک راز یا مساله محرمانه و شخصی نیست مثلا میتواند ابراز علاقه مندی به محصولی باشد که شما و دیگری همزمان در حال مشاهده آن هستید.
توجه به طرف مقابل: به طرف مقابل توجه نشان دهید. با علاقهمندی و حرکات سر و صورت و نگه داشتن تماس چشمی میتوانید به آنچه میگوید بازخورد نشان دهید.
تعریف و تمجید: از تعریف و تمجید و تأیید استفاده کنید. حسن جویی متناسب با مخاطب که به دور از تملق و بزرگ نمایی باشد با ایجاد حس مثبت منجر به میل ادامه گفتگو میشود.
ادامه گفتگو در ارتباط کلامی
برای این که مخاطب به ادامه گفتگو با شما جذب شود لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
_ شنونده فعالی باشید.
به صحبت علاقه و توجه نشان دهید.
بازخورد دهید.
از علاقه مندیهای مشترک بگویید.
برای نشان دادن درک کلام مخاطب انچه گفته را خلاصه کنید و به او بگویید.
نگذارید سخن به بیراهه رود یا کسل کننده شود به موقع موضوع صحبت را عوض کنید.
پایان گفتگو چگونه باید باشد؟
بهتر است در ارتباط کلامی در اوج تمام کنید؛ البته نه به این معنا که قبل از جمع بندی و تمام کردن موضوع یک دفعه بحث را تمام کنید. پایان دادن به گفتگو با یک احساس خوشایند دو طرفه، از نکات مهم گفتگو است. میتوانید از چنین جملاتی استفاده کنید: «از مصاحبت با شما خوشحال شدم و…از آشنایی تان خوشحال شدم.» بهتر است صحبتهای میان خود را جمعبندی کنید. اگر رفتارهای غیرکلامی ناشی از خستگی و بی میلی دیدید سریعتر به گفتگو پایان دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ارتباط غیر کلامی کلیک کنید.
موارد مهم در برقراری ارتباط کلامی مؤثر
همان طور که تا به حال متوجه شدهاید، مهارت ارتباط کلامی تنها به کار بردن کلمات و جملات مناسب نیست. هر چند که آنها هم برای انتقال پیام، تأثیر گذاری، متقاعد کردن و… ضروری هستند اما موارد مهمتری نیز در برقراری ارتباط کلامی با دیگران وجود دارد که برخی از آنها را در ادامه توضیح دادهایم:
1. به حالت چهره خود توجه کنید
داشتن چهرهای مهربان و خندان در برقراری ارتباط مؤثر کلامی به شما کمک میکند. اعتماد در ارتباط کلامی اهمیت زیادی دارد. در صورتی که حالتهایی از ترس، استرس، خستگی و بیحوصلگی در چهره شما وجود داشتهباشد، مخاطب نمیتواند به حرفهای شما اعتماد کند و احتمال پایان یافتن گفتگو زیاد است. علاوه بر این حالتهای چهره شما در متقاعد کردن دیگران بسیار اهمیت دارد.
حالت چهره حق به جناب دیگران را از شما دور میکند. یکی از راهکارها برای این که دیگران را متقاعد کنید این است که حالت چهره با اعتماد به نفسی به خود بگیرید. در بسیاری موارد لازم است حالت چهره مظلومانهای داشتهباشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه متقاعد کردن دیگران کلیک کنید.
2. به صورت فعالانه گوش دهید
گوش دادن فعال از مهارتهای مهمی است که لازم است آن را در برقراری ارتباط کلامی با دیگران به کار ببرید. حرف زدن مداوم باعث خستگی مخاطب میشود و او متوجه میشود برای حرفهایش ارزشی قائل نیستید. در فرآیند گوش دادن فعالانه لازم است گاهی صحبتهای طرف مقابلتان را با تکان دادن سر و یا گفتن جملات کوتاه تأیید کنید.
3. سعی کنید صدای گرمی داشتهباشید
داشتن صدای گرم همراه با حالت چهره مهربان بسیار مهم است. هماهنگی حالت چهره و تن صدا تأثیر زیادی بر مخاطب میگذارد. در صورتی که حالت چهره خاصی به خود بگیرید و صدایتان احساس دیگری را منتقل کند مخاطب دچار تردید و دوگانگی میشود و در این حالت بیاعتمادی به وجود میآید. در واقع احساسات شما بیشتر از این که از حالت چهرهتان مشخص شوند، از صدایتان منتقل میشوند.
4. برای ارتباط کلامی مؤثر آرام و شمرده صحبت کنید
آرام و شمرده صحبت کردن باعث میشود حرفهای شما بیشتر درک شود و این آرامش به طرف مقابل نیز انتقال یابد. تند تند صحبت کردن مخاطب را گیج میکند و باعث ایجاد استرس در او میشود. علاوه بر این آرام و شمرده صحبت کردن تسلط شما را بر کلام نشان میدهد. آهسته صحبت کردن، احترام شنونده را نسبت به شما جلب میکند.
تند تند صحبت کردن میتواند به دلیل وجود هیجانات منفی و یا استرس در فرد رخ دهد. گاه افراد هنگام صحبت کردن استرس فراوانی را تجربه میکنند و اغلب نمیتوانند ارتباط کلامی مؤثری برقرار کنند. در این زمینه میتوانید از مشاوره کنترل استرس کمک بگیرید.
5. طرف مقابلتان را درک کنید
سعی کنید طرف مقابل را درک کنید و خود را به صحبتهای او علاقهمند نشان دهید. البته درک کردن دیگران همیشه در برقراری ارتباط مؤثر با آنها خوب است، اما به معنی پذیرش تمام صحبتهای آنها نیست و این امر نباید مانع از نادیده گرفتن نیازهای شما شود. در بسیاری موارد لازم است با وجود درک اطرافیان درخواستهای آنان را در صورتی که آسیبزننده باشند، رد کنید. از اصول مهم در ارتباط کلامی مهارت نه گفتن است. در این زمینه مطالعه مقاله مهارت نه گفتن میتواند مفید باشد.
چه مواردی را در ارتباط میان فردی کلامی باید به خاطر داشت؟
- پشت سر هم و بدون در نظر داشتن مخاطب صحبت نکنید. بهترین گفتگو نوع پینگ پنگی است. کمی بگویید و بعد منتظر باشید تا بشنوید.
- آن چه را میگویید روشن و واضح بیان کنید.
- کلامتان را زیادی بسط ندهید. یعنی حاشیه پردازی نکنید. سخن زیادی جزئی حوصله مخاطب را سر میبرد.
- بین آنچه میگویید و تن و آهنگ صدایتان هماهنگی برقرار کنید.
- تماس چشمی را در تمام مراحل گفتگو حفظ کنید.
- خود را بجای شنونده گذاشته و احساس او را در نظر بگیرید.
- پند و نصیحت ندهید.
- سعیتان بر این باشد که با کلمات و جملاتی که بار معنایی مثبت دارند گفتگو داشته باشید.
چه مواردی به گفتگوی میان فردی ضربه میزند؟
- تأکید زیاد بر رفتار ظاهری اثر پیام را کاهش میدهد.
- سریع حرف زدن و ندادن فرصت پردازش
- بالا بردن بی مورد تن صدا نیز اثر انتقال پیام را میکاهد.
- لحن و آهنگ نامناسب
- عدم زمان بندی مناسب در ارائه پیام
- نا متناسب بودن گفتار با موقعیت (رعایت ادب و آداب معاشرت)
- تلفظ اشتباه کلمات به صورت مکرر (برای اطلاع از راههای کاهش اشتباهات لپی کلیک کنید.)
- عدم توانایی در استفاده از بازخورد و پاسخ به آن
- نارسا بودن و روشن نبودن پیام
- عدم ابرازاحساس در ارتباط کلامی (خشک و سرد برخورد داشتن)
چه موانعی در مورد شنونده به گفتگوی میان فردی ضربه میزند؟
_ عدم برقراری تماس چشمی
_ گوش نکردن
_ تمسخر، تحقیر و انتقاد
_ نتیجه گیری عجولانه
_ داشتن تعصبات و عقاید قالبی و پیشداوری
_ عدم پذیرش گوینده
_ بازخورد ندادن
چه موانع محیطی به ارتباط کلامی میان فردی ضربه میزند؟
بهتر است این موارد را در ارتباطات کلامی خود به حداقل رسانده یا آنها را رفع کنید.
- شلوغی، سر و صدا، رفت و آمد
- موانع فیزیکی مثل بیماری، خستگی
- وضعیت بدن